Określanie wieku ludzi u Inków.
Rys antropologiczny Inków
Inkowie byli niscy i krępi, mieli krótkie, średnio szerokie lub szerokie głowy, stosunkowo krótkie twarze i umiarkowanej szerokości nosy. Inkowie, jak i współcześni mieszkańcy tych obszarów mieli skórę barwy brązowej lub miedzianej, ciemne oczy i proste czarne włosy. Dobrze rozwinięta u nich wewnętrzna fałda powiekowa tworzyła orientalne, skośne oko. Wysoki odsetek Indian peruwiańskich ma krew grupy zero.
Inkowie z gór mieli głowy nieco węższe od tych z wybrzeża.
Górscy Indianie wykazują się specyficznym przystosowaniem do wysokości. Mają pojemne, wypukłe klatki piersiowe, z uwagi na niezwykle dużą objętość płuc. Nie tylko posiadają więcej krwi, ale także większą ilość czerwonych ciałek, a tym samym więcej hemoglobiny, która oczywiście powoduje bardziej efektywne i szybsze doprowadzanie tlenu do tkanek ciała. Dzięki temu górskim Indianom nie przeszkadza rozrzedzone powietrze na wysokościach, nie męczy ich codzienna ciężka praca.
Z zachowanych XVI wiecznych kronik wynika, że dla Indian i ich żon nie określano wieku, a dzielono ich jedynie na dwie grupy:
- osoby w okresie dojrzewania;
- osoby w okresie starzenia.
Średnia długość życia była nieco krótsza niż w Europie. Inkowie 30-latka uważali za osobę w podeszłym wieku, a 40-latka za starca.
Inne źródła z czasów konkwisty, pisane przez kronikarzy inkaskich wskazują, że ludność dzielona była na dziesięć grup zwanych kalli, calles lub vecitas pod względem kondycji fizycznej, z tym że za najważniejszy okres życia uważany był etap, w którym człowiek osiągał największą sprawność fizyczną.
VECITAS pierwsza
25 – 50 lat
Auca camayoc – mężczyźni. Nazwa grupy pochodziła od słowa auca, oznaczająca wojownika. Grupa obejmowała osoby w wieku reprodukcyjnym, żołnierzy, ludność mitmaq i yana, osoby wykonujące najbardziej intensywne prace.
Auca camayoc uarmi – kobiety. Nazwa pochodziła od słów „żona wojownika”. Grupa obejmowała kobiety w okresie reprodukcyjnym, wykonujące intensywne pracy, miedzy innymi tkactwo.
50 lat
Payaeona – kobiety. Grupa zajmowała się wyrobem zdobnych tkanin, worków i lin, jak również sprawująca funkcję zarządczyń lub kucharek.
Payacona – wdowy
Puricoco – mężczyźni
VECITAS druga
60 -78 lat
Puric macho, Punurun – mężczyźni. Grypa osób zdolnych do wykonywania lekkich prace fizycznych, takich jak zbieranie chrustu, słomy lub sprawowanie nadzoru jako quipocamayoc.
Aucacamayoc – starcy. Grupa obejmowała pomniejsze grupy osób w różnych przedziałach wiekowych.
VECITAS trzecia
80 lat i powyżej
Rocto macho – mężczyźni. Nazwa pochodzi od słów „głuchy starzec”. Grupa obejmowała bardzo starych ludzi zajmujących się produkcją lin i tkanin lub hodowlą królików i kaczek. Z reguły jednak były to osoby niedołężne i schorowane.
Puńoc paya – kobiety. Nazwa pochodzi od słów „kobiety które śpią”. Grupa obejmowała kobiety trudniące się wyrobem worków, lin, hodowlą małych zwierząt oraz pomocą przy wychowywaniu dzieci.
VECITAS czwarta
Niepełnosprawni
Mężczyźni i kobiety. Grupa obejmująca niepełnosprawnych, okaleczonych, kulawych, jednorękich, koślawych, głupców i karłów. Kalecy mogli zawierać związki małżeńskie wewnątrz swojej grupy. Niepełnosprawne kobiety mogły zajmować się produkcją cumbi – czyli delikatnej tkaniny dla elit, tkactwem lub być kucharki.
Ancacona – mężczyźni
Oncoc como – kobiety
VECITAS piąta
18-25 lat
Sayacpayac lub Sayapaya – mężczyźni. Spośród najbardziej sprawnych wybierano posłańców chasqui. Pozostali zajmowali się pilnowaniem bydła należącego do danej społeczności lub państwa.
15-50 lat
Zumac cipa lub Cipas cona – kobiety. Spośród nich wybierano służebnice pracujące dla Słońca, świątyń, bóstw, jak również samego inki. Pozostałe panny wydawano za mąż.
VECITAS szósta
12-18 lat
Mactacona – mężczyźni. Grupa obejmowała osoby pracujące na rzecz lokalnej społeczności, polujące na dzikie ptaki w celu pozyskania dobrej jakości piór potrzebnych do wyrobu specjalnych charqui.
Corotasque – kobiety. Nazwa grupy pochodziła od słowa „dziewczynki”. Grupa obejmowała osoby pomagające swoim ojcom w drobnych pracach domowych i rolnych, pilnujące bydła i uczące się szyć, tkać.
VECITAS siódma
9-12 lat
Grupa obejmująca chłopców pomagających starszym i polujących na ptaki oraz dziewczynki zbierające kwiaty do produkcji barwników oraz dziko rosnące jadalne rośliny. Z tej grupy wiekowej wybierano dziewczęta przeznaczane na capaccocha, czyli jako ofiarę dla najwyższych bóstw, ku czci inki, coya lub huaca, odbywających się w trakcie ważnych uroczystości państwowych i religijnych.
chłopcy: Colla
dziewczynki: Pauau pallac
VECITAS ósma
5-9 lat
Nazwa grupy pochodzi os słów „te, które się bawią”. Grupa obejmowała dzieci pomagające rodzicom w drobnych pracach, pilnujące bydła, zbierające chrust lub opiekujące się młodszym rodzeństwem, a dodatkowo dziewczynki uczyły się szyć.
chłopcy: Pacllacuna
dziewczynki: Pacllacoc vamra
VECITAS dziewiąta
1-5 lat
Dzieci raczkujące
chłopcy: Llocllacuna
dziewczynki: Llucac vamra
VECITAS dziesiąta
0-1 lat
Grupa dzieci karmionych piersią, osesków, leżących w kołysce
chłopcy i dziewczynki: Quiraupicac lub Kirawpi kaq
Do tych dwóch ostatnich grup zaliczano dzieci, które – zgodnie z zapisami w kronikach – nie przynoszą korzyści, nie służą niczemu oraz wymagają opieki drugiej osoby.
Hiszpańscy kronikarze stosowali jeszcze inny podział, zgodnie z którym wyróżniano następujące grupy:
- Pono loco – nazwa grupy wywodzi się od słów „śpiący starzec”;
- Chuqui loco – nazwa grypy pochodzi od słów „na wpół stary”;
- Auca pori – nazwa grupy pochodzi od słów „mężny mężczyzna”, „wojownik”. Grupa obejmowała osoby pomiędzy 25-40 rokiem życia
- Micho guayna – dorastająca młodzież.
- Cocapallac – Do tej grupy zaliczano osoby zajmujące się zbieraniem liści koki, na plantacjach rozciągających się wzdłuż wybrzeża.
- Pucalla guamara lub pudla guamra – nazwa grupy pochodzi od słów „chłopcy, którzy się bawią”.
- Pozostałe grupy wiekowe obejmowały dzieci do szóstego roku życia.
Zapraszam do odwiedzenia strony na Facebook