Początki andyjskiej archeologii na obszarze dawnego imperium Inków.
Pierwsze wykopaliska w Peru prowadził Ephraim George Squier w roku 1864 – na terenie Pachacamac. Nie były to jeszcze profesjonalne badania archeologiczne – nie stosowano bowiem technik stratygraficznych i w niewielkim stopniu wykorzystywano analizę zespołów archeologicznych.
Thomas Hutchinson, Wilhelm Reiss, Alphons Stiibel, Charles Wiener, Ernest Middendorf, Adolph Bandelier – kolejni naukowcy którzy działali w Peru pod koniec XIX wieku, skupiali swą uwagę na rekonstruowaniu badanych kultur starożytnych, a nie na historii tych kultur.
Nową erę archeologii zapoczątkował niemiecki badacz Max Uhle. Prowadząc w roku 1896 badania Pachacamac zastosował techniki stratygraficzne. W roku 1903 opublikował raport z badań, który był pierwszym przykładem prawdziwej archeologicznej stratygrafii w obu Amerykach.
W latach 1899 – 1909 Uhle prowadził szeroko zakrojone wykopaliska na cmentarzyskach wzdłuż całego peruwiańskiego wybrzeża, odkrywając wiele starożytnych kultur. Stworzył podział na następujące okresy:
- pre-Tiahuanaco,
- Tiahuanaco,
- post-Tiahuanaco,
- Inka
Prace Uhle opracowano i wydano dopiero w połowie lat dwudziestych – dokonali tego Alfred Kroeber, William Strong i Anna Gayton.
Najsławniejszymi badaczami terenowymi w latach dwudziestych i trzydziestych byli Alfred. Kroeber, Wendell Bennett i Julio Tello. Prowadzili oni badania i wykopaliska w wielu częściach Peru, odkrywając nowe kultury.
Następnie w latach 1941—1942 Institute for Andean Research zorganizował wiele wypraw naukowych do różnych części Peru – Gordon Willey i Marshall Newman.
W roku 1946 Institute for Andean Research ponownie wysłał do Peru archeologów – tym razem w dolinę Viru na wybrzeżu północnym.
Od zakończenia projektu „Dolina Viru”, głównie po roku 1955 przeprowadzano w Peru znacznie więcej badań archeologicznych niż kiedykolwiek przedtem. Organizowały je instytucje krajów Amerykańskich, Stanów Zjednoczonych, Europy, a nawet Japonii. Po raz pierwszy archeolodzy spenetrowali dżungle montańi i rozszerzyli swe badania dalej na północ i południe, aż po Andy Środkowe.
W wyniku badań wielu naukowców dokonywało podziału dawnych okresów.
- Strong dokonał następującego podziału peruwiańskiej prahistorii:
- przedrolnicza,
- rozwoju,
- formatywna,
- rozkwitu,
- fuzji,
- imperialna.
Podział Juliana Stewarda:
- przedrolnicza,
- początki podstawowego rolnictwa,
- podstawowy rozwój międzyregionalny (lub formatywna),
- formatywna regionalna (lub rozwoju),
- regionalnego rozkwitu,
- imperialna,
- konkwisty.
Podział C. Bennetta:
- wczesnych rolników,
- czcicieli,
- eksperymentatorów,
- mistrzowskich rzemieślników,
- ekspansjonistyczna,
- budowniczych miast,
- imperialistyczna.
Podział J. Alden Masona:
- przedrolnicza,
- wczesnorolnicza, rozwoju (obejmującą kolejno formatywną, czcicieli i eksperymentatorów),
- rozkwitu,
- szczytową (obejmującą ekspansjonistyczna, urbanistyczną i imperialistyczną).
Podział i nazewnictwo epok wprowadziło do peruwiańskiej archeologii dużo zamieszania, dlatego John Rowe zaproponował podział na okresy. Sporządził układ okresów dla późniejszych kultur ceramicznych, gdzie każdy z tych okresów jest oddzielną jednostką czasu o sprecyzowanej dacie początkowej i końcowej, zdefiniowaną przez jakieś ważniejsze wydarzenie na południowym wybrzeżu.
W jaki sposób archeolodzy określają wiek odkrytych artefaktów. Stosowaną metodą jest datowanie radiowęglowe, pozwalające oszacować wiek na podstawie rozpadu radioaktywnego izotopu węgla 14. Izotop ten tworzy się w górnych warstwach atmosfery dzięki bombardowaniu promieniami kosmicznymi i stamtąd jest rozprowadzany w całej atmosferze i oceanie.
Udział węgla 14 w stosunku do trwałego izotopu węgla 12 jest identyczny na całym świecie w powietrzu, wodzie i każdym żywym organizmie. Gdy organizm obumiera, ustaje wymiana węgla z otoczeniem (atmosferą lub wodą) i izotop 14 zaczyna się rozpadać ze stałą prędkością. Mierząc pozostałe promieniowanie można ustalić szacunkową datę obumarcia danego organizmu.
W archeologii stosuje się datowanie radiowęglowe określając wiek znalezionych fragmentów węgla drzewnego, szczątkach roślinnych, muszlach lub innych pozostałościach organicznych.
Zapraszam do odwiedzenia strony na Facebook