Astrologia u Inków

Inkowie zawsze mieli wzrok skierowany ku niebu. Po pierwsze – bo tam znajdowały się Słońce i Księżyc – ich najważniejsze bóstwa, ale także gwiazdy – w których widzieli swoja przyszłość.

Bacznie obserwowali niebo, choć sami nie za bardzo rozumieli zachodzące tam zjawiska.

• Słońce – najwyższe swoje bóstwo, nazywali Inti;
• Księżyc – traktowali jako kobietę, nazywali Quilla;
• Wenus – nazywali tą gwiazdę Chasca, co oznacza „kędzierzawa”, „grzywiasta”. Według Inków Słońce wybrało tę gwiazdę z uwagi na jej piękność;
• pozostałe gwiazdy, między innymi Plejady, określali jedną nazwą Coyllur.

Zaobserwowali, że Słońce potrzebuje pewnego okresu by pojawić się w tym samym miejscu – nasz rok kalendarzowy określali mianem Huata. Zaobserwowali, że Słońce w pewnych okresach się oddało, a potem przybliżało – ale nie wiązali tego z porami roku. Widzieli że noce i dni są czasem dłuższe, a czasem krótsze.

Przy zachodzie Słońca wyobrażali sobie, że znikające za horyzontem morza Słońce swoim ogniem i żarem wysusza wielką część wód morskich i jak wielki pływak daje nurka pod ziemią, żeby następnego dnia wyjść z drugiej strony na wschodzie –  Inkom wydawało się że ziemia leży na wodzie.

Zaobserwowali zmienny ruch Wenus, która raz biegła przed Słońcem, a raz za Słońcem. Widzieli zmniejszającą się tarczę Księżyca, która potem znów rosła. Nów Księżyca określali jako jego śmierć i z niecierpliwością czekali na jego ponowne ukazanie się.

Rozumieli zjawisko przesilenia letniego i zimowego. Na podstawie obserwacji zbudowali w pobliżu stolicy kraju – Cuzco – osiem wież na wschód i osiem na zachód od miasta – co pozwoliło im w kolejnych latach znać dni w których przypadało przesilenie.

Czcili dni w których przypadały równonoce – w marcu uroczyście ścinali kukurydzę na polach wokół Cuzco, a szczególnie na polu Słońca, które znajdowało się na tarasie zwanym Collcampata. Wrześniową równonoc obchodzili święto słoneczne zwane Citua Raimi. Równonoc określali za pomocą kamiennych kolumn, ustawionych przed świątynia Słońca.

Kronikarz inkaski tak opisuje sposób wyznaczania równonocy.

„Kapłani, gdy czuli, że równonoc bliska, uważnie obserwowali codziennie cień rzucany przez kolumnę. Kolumny stały w środku bardzo dużego kolistego ogrodzenia, które zajmowało całą przestrzeń placu; w poprzek ogrodzenia znaczyli nicią linię ze wschodu na zachód, z długiego doświadczenia wiedzieli, gdzie jeden i drugi koniec umieścić. Po cieniu rzucanym przez kolumnę na linię widzieli, że zbliża się równonoc, a gdy cień ogarniał linię pól na pół od wschodu do zachodu Słońca i gdy w południe światło słoneczne oblewało całą kolumnę dookoła, nie rzucając cienia z żadnej strony, powiadali, że ów dzień był dniem równonocy. Wówczas przystrajali kolumny wonnymi kwiatami i wszelakimi ziołami, jakie znaleźli, i stawiali na nich tron Słońca mówiąc, że w ów dzień siada w pełni swego blasku i całkowicie na owych kolumnach.”

Oddawali wtedy cześć Słońcu uroczyściej i radośniej i składali mu wielkie dary ze złota i drogich kamieni i innych drogocenności.

Zauważyli, że długość cienia rzucanego w południe przez kolumny jest różny, w zależności od regionu, a w pewnym regionie kolumny w ogóle nie rzucały cienia. Nie rozumieli że obszar ten dotyczy równika. Czcili ten obszar, mówiąc że tam Słońce siada wygodnie na stołku. Równik przebiega przez obecne Ekwadorskie miasto Quito, która w czasach Inków było drugie co do ważności w kraju. Kolumny zbudowane w pobliżu Quito, jak i te w samym mieści były oczywiście najbardziej otaczane czcią i poważaniem.

Ponieważ Inkowie odprawiali przy kolumnach różnego rodzaju obrzędy, Hiszpańscy konkwistadorzy – kiedy opanowali obszar imperium – niszczyli je, przewracając i rozbijając.

Nie rozumieli zjawiska zaćmienia, ale potrafili to wyjaśnić w następujący sposób:

Zaćmienie Słońca było spowodowane jego gniewem, za złe postępowanie ludu wobec Słońca, jako kara za grzechy i przestępstwa.

Zaćmienie Księżyca interpretowali jako jego chorobę, a zaćmienie całkowite jako śmierć Księżyca, czego następstwem był by spadek Księżyca z nieba i koniec świata. Ze strachu cała inkaska społeczność, kiedy zaczynało się zaćmienie, dęli w trąby, rogi, muszle, bili w kotły, bębny i grali na wszelkich instrumentach, jakie mieli, byleby wywołać jak największy hałas. Przywiązywali także psy by nie uciekały i bili je kijami. Jak głosiła jedna z Inkaskich legend, Księżyc bardzo lubił psy i zawsze wracał gdy go nawoływały.

Podczas zaćmienia Księżyca kazano także głośno krzyczeć dzieciom i nawoływać im Mamę Quillę, czyli Matkę Księżyc.

Z plamami na Księżycu także związana była prosta Inkaska legenda. Pewien lis zakochał się w Księżycu. Księżyc go przytulił i przez to zrobiły mu się plamy.

Błyskawicę, grom i piorun określali jednym słowem Illapą i traktowali je jako sługi Słońca, otaczając szacunkiem i poważaniem. Utrzymywali, że mieszkają w powietrzu, ale nie w niebie.

Cześć oddawali także tęczy, za piękno barw i dlatego, że pochodzi od Słońca – u Inków symbol tęczy stał się herbem, a flaga miała jej kolory.

Obserwując niebo, widzieli na Drodze Mlecznej postać lamy karmiącej młodą lamę.

Inkowie miesiące określali słowem Quilla (które określało także słowo Księżyc), a obliczali według Księżyca – początek i koniec miesiąca wyznaczał nów.

Dzień nazywali Punchau, noc określali mianem Tuta, a świt – Pacan.

Każdy miesiąc dzielił się na tygodnie, a każdy tydzień na 10 dni. Dni nie miały jednak swoich nazw. Połowy miesiąca określali według wzrostu i malenia Księżyca, a tygodnie według kwadr Księżyca.

Inkaski rok kalendarzowy obejmował 365 lub 354 dni. Dzielił się na 12 miesięcy księżycowych i rozpoczynał w grudniu. Nazwy poszczególnych miesięcy pochodziły od uroczystości i czynności rolniczych, jakie w danym miesiącu wykonywano:

Styczeń – Camay
Luty – Hatun Pucuy
Marzec – Paucay Huaray
Kwiecień – Ayrihua
Maj – Hatun Cuzqui
Czerwiec – Inti Raymi
Lipiec – Chahua-huarquis
Sierpień – Yapaquis
Wrzesień – Situa
Październik – Cantarayquiz
Listopad – Ayasmarca Raymi

Zapraszam do odwiedzenia strony na Facebook