Inés Muñoz – pierwsza zamężna Hiszpanka w Nowym Świecie
Kim jest ta sympatyczna starsza Pani z obrazu?
Otóż na obrazie pędzla Mateo Pereza de Aleccio, namalowanego w roku 1599, a zatytułowanym „Portret Doña Inés Muñoz de Ribera jako przeoryszy klasztoru Concepción Miasta Królów” jest przedstawiona Ines Munoz.
Kim była Ines Munoz – to kobieta bardzo zasłużona w kolonialnych dziejach Peru.
Inés Muñoz urodziła się około roku 1510 w Andaluzji, gdzieś w obecnej prowincji Sewilli, prawdopodobnie w Bollullos de la Mitación lub Castilleja del Campo. Miała chłopskie korzenie i nie umiała czytać ani pisać.
Jej pierwszym mężem był Francisco Martín de Alcántara, pochodzący z Castilleja del Campo, brat cioteczny Francisco Pizarra – przyszłego zdobywcy Imperium Inków.
Wiemy z kronikarskich źródeł, że Inés i jej mąż do Panamy dotarli wraz z wyprawą Pizarra – czyli wypłynęli z Sewilli 26 stycznia 1530 roku, na jednym z dwóch statków „Ángela” lub „Barbola”.
Po przybyciu do Panamy Inés wraz z mężem zamieszkali w domu Francisco Pizarro i udzielali się aktywnie w życiu miasta.
Gdy Francisco Martín de Alcántara wyruszył z Pizarro na podbój ziem leżących na południe od Panamy, Inez pozostała w mieście. Dopiero gdy jej mąż powrócił do Panamy w celu zebrania dodatkowych ludzi i zapasów popłynęła z nim do Peru – stając się pierwszą zamężną Hiszpanką która postawiła stopę w Imperium Inków.
18 stycznia 1535 roku Inés była jedną z obecnych przy zakładaniu Miasta Królów – obecnego miasta Lima. Wraz z mężem uczestniczyła w pierwszym podziale działek przeprowadzonym kilka dni po założeniu miasta, uzyskując status osadników. Para zlokalizowała swój główny dom na rogu głównego placu miasta, obok domu gubernatora Francisco Pizarro.
Ponieważ cały czas była aktywna w życiu społecznym, widziała pewne braki w organizacji życia publicznego. Zauważyła między innymi brak podstawowych, niezbędnych elementów codziennego życia, takich jak pszenica, olej czy zwierzęta hodowlane – tak powszechnych na ziemiach Kastylii. W następstwie tych obserwacji, stała się pierwszą kobietą w Nowym Świecie, która sprowadziła z Hiszpanii pszenicę – był to rok 1535 roku. Jako pierwsza sprowadziła także większość hiszpańskich owoców i drzewa oliwne. Wszystkie te rośliny uprawiała w tzw. „Zaginionym Ogrodzie”, w dolinie Huático (dziś dzielnica Miraflores w Limie),w którym oprócz wspomnianych drzew oliwnych znajdowały się figi, melony, pomarańcze, ogórki, brzoskwinie i inne nieznane dotąd w Peru rośliny. Ogółem od roku 1530 zasadziła łącznie 10 tysięcy drzew oliwnych.
Dzięki encomiendom – czyli nadanym ziemiom i niewolnikom – Francisco Martín de Alcántara stał się jedną z najbogatszych i najbardziej uprzywilejowanych osób w Mieście Królów, a Ines nabyła prawo do używania tytułu doña, co było czymś bardzo znaczącym i podkreślało jej nowy wysoki status społeczny.
Niektóre źródła podają, że mieli syna Macabeo, lecz zmarł w bardzo młodym wieku.
Doña Inés była odpowiedzialna za edukację i opiekę nad metyskimi dziećmi markiza Francisco Pizarro – chciał on bowiem, by jego dzieci otrzymały hiszpańską edukację, pozbawioną wpływów ich rdzennych matek.
W dniu 26 czerwca 1541 w Limie, jej mąż i gubernator Francisco Pizarro zostali zamordowani przez konkurencyjna frakcję polityczną, dowodzona przez Diego de Almagro „el Mozo”.
Doña Inés wraz z paziem markiza – Juanem de Barbaran, odważyła się zebrać ciała męża i szwagra, by pochować ich w Katedrze Martiz. Próbując chronić życie dwóch swoich siostrzeńców – Doñy Francisci i Gonzalo Pizarro – ukryła ich w klasztorze.
Kilka dni później, 12 lipca 1541 roku Ines w towarzystwie sześcioletniego Gonzalo Pizarro (syna Francisco Pizarro, którym Ines się opiekowała i go nauczała), stawiła się przed burmistrzem i Radą Miasta Trzech Królów z zamkniętym i zapieczętowanym testament Francisco Pizarra, żądając jego otwarcia i podporządkowanie się jego poleceniom. Domagała się także sprawiedliwości za popełnione zbrodnie i ochrony dla małego Gonzalo, jej zdaniem jedynego i prawowitego spadkobiercy Francisco Pizarro. Po odrzuceniu jej prośby i w obliczu oczywistego niebezpieczeństwa, jakie im groziło w Mieście Królów, sprzedała swoją ocalałą przed kradzieżą biżuterię i uciekła z dziećmi do Tumbes na północnym wybrzeżu Peru. Po dotarciu do Quito udało jej się spotkać z Vaca de Castro – nowym Wicekrólem Peru, który przybył na te ziemie w imieniu cesarza Karola V. Wicekról przyjął wdowę i dla bezpieczeństwa, na czas wojny osadził ją w Trujillo.
Druga wersja tej historii mówi, że Rada Miasta odrzuciła jej prośby i aresztowała ją wraz z trzema potomkami Francisco Pizarra: synami Francisco i Gonzalo oraz córką Franciscą. Na rozkaz Juana de Rady osadzono ich w więzieniu, a następnie wysłano okrętem wypływającym z portu Callao. Kapitan statku miał za zadanie wysadzić ich na najbliższej bezludnej wyspie i pozostawić tam na pewną śmierć. Jednak kapitan uległ sumieniu i wysadził ich w porcie Manta, skąd Ines z dziećmi udała się na spotkanie z Vaca de Casrto.
Po zamordowaniu męża Doña Inés Muñoz odziedziczyła wszystkie encomiendy. W jednej z nich – w dolinie Mantaro (obecny region Junín) założyła w 1545 prawdopodobnie pierwszy w Peru warsztat zajmujący się przerobem wełny z Kastylii. Zakład nazywał się „La Sapallanga” i zatrudniał doświadczonych, sprowadzonych z Hiszpańskiej Estremadury tkaczy.
Roczne dochody z encomiend wynosiły 15000 pesos, a z warsztatu przerobu wełny 5000 peses.
W roku 1928 rosło jeszcze jedno oliwne drzewo przez nią posadzone, a w miejscowości Zepallanza zachowała się tkania z jej wełny, którą wykorzystywali do ochrony Indiańscy wojownicy z doliny Juaja.
Około 1545 roku Doña Inés wyszła ponownie za mąż za Antonio de Ribera, znanego członka Cabildo i rycerza Zakonu Santiago, prominentna i rozpoznawalną osobę tamtych czasów, prokuratora generalnego Encomenderos, dwukrotnie wybieranego na burmistrzem Miasta Królów.
Antonio Ribera i Doña Inés mieli syna o imieniu Antonio de Ribera „el Mozo”, który po śmierci ojca przejął jego obowiązki, lecz większość majątku rodziców roztrwonił. Don Antonio de Ribera el Mozo dwukrotnie się ożenił, lecz nie żył długo, zmarł bezdzietnie po długiej chorobie.
Po stracie jedynego dziecka Ines podjęła decyzję o założeniu klasztoru pod wezwaniem Matki Bożej Poczętej, aby służyć Bogu i pomagać „wielu córkom biednych konkwistadorów w tym mieście”.
2 lipca 1573 roku, w wieku około 80 lat, stanęła przed arcybiskupem Jerónimo de Loayza, wyrażając chęć założenia klasztoru, „w którym ona sama byłaby zamknięta”. Współzałożycielkami klasztoru miały być Dona Maria de Chavez, (pochodząca z Huamanga, córka Diego Gavilana) i Dona Isabel de Chavez (pochodząca z Chavez se Trujillo, jej synowa, wdowa po Antoniu de Rivera el Mozo)
15 września 1573 roku przed notariuszem Francisco de la Vega spisano dokument założycielski.
Klasztor posiadał duże dziedzictwo, na które składały się domy z majątku Ines – te na głównym placu miasta, tzw. „Zaginiony Ogród” oraz kilka posesji na obrzeżach Miasta Królów. Ponadto Doña Inés przekazała jako darowiznę 20000 pesos w złocie na utrzymanie klasztoru, pochodzącą z dochodów z warsztatu „La Sapallanga”. Ponadto Maria Chavez dołożyła od siebie 20000 pesos.
6 grudnia 1582 roku Arcybiskup Toribio de Mogrovejo przekazał na rzecz Klasztoru swoje encomindy i kilka sztuk bydła.
W Klasztorze przebywały 232 zakonnice oraz 400 inne osoby pomagające.
Według niektórych historyków Doña Inés zmarła 3 lipca 1594 r., jako schorowana i niewidom. Inni twierdzą natomiast, że było to w 1599 r. Kontrowersyjny jest także wiek jakiego dożyła. Zgodnie z informacją z kartusza namalowanego na wspomnianym obrazie dożyła 105 lat, jednak współczesne badania dowodzą, że zmarła mając 85 lat – co na ówczesne czasy i tak było nie lada wyczynem.
Pochowano ją w lewej ścianie prezbiterium, lecz grób nie zachował się ze względu na kolejne przebudowy klasztoru. Jeszcze w roku 1928 w prezbiterium wisiały naprzeciw siebie dwa obrazy: Ines oraz jej męża Antiona de Rivery.
Doña Inés Muñoz była zatem nie tylko jedną z pierwszych Hiszpanek, które uczestniczyły w podboju i kolonizacji Wicekrólestwa Peru, ale odegrała także znaczącą rolę w sferze społecznej, gospodarczej i religijnej Wicekrólestwa.
Zapraszam do odwiedzenia strony na Facebook