Aby użyźnić ziemię inkascy rolnicy używali – w zależności od terenu zamieszkania – różnego rodzaju nawozów, a głównie rybek anchoveta, ptasich odchodów guano, odchodów lam, liści drzewa algarrobo, zwanego guarango (jadłoszyn), a także popiołu i kompostu.
Czym jest soroche – tajemnicza choroba wysokogórska Andów, która daje o sobie znać na znacznych wysokościach przybyłym do Peru turystom, podróżnikom, badaczom, archeologom i andynistom? Zagrożenie jest spore, bo przecież w Andach 30 szczytów przekracza wysokość 6000 m.n.p.m, wiele współczesnych miast leży na wysokości ponad 3000 metrów, a znaczące stanowiska archeologiczne znajdują się Cerro El Plomo (5400m.), Las Tortolas (6332 m.), Cerro El Toro (6380 m.) Llullayllaco (6730 m.).
Czym jest tykwa i jakie znaczenie miała w kulturze andyjskiej? Otóż jest to pnąca, jednoroczna roślina – jej łacińska nazwa brzmi Lagenaria Ser. Ta tropikalna roślina z rodziny dyniowatych oprócz Ameryki Południowej uprawiana jest także w Afryce środkowej i południowej i na Madagaskarze- ale jako roślina introdukowana obecne występuje niemal na wszystkich kontynentach.
Tykwę charakteryzują pędy dochodzące do 2,5 metra, duże liście, o długości 10–14 cm., białe kwiaty oraz owoce – najbardziej rozpoznawalne. Są zdrewniałe i osiągają wielkość od 10 cm do 1 m. Mogą osiągać różne kształty (okrągłe, gruszkowate, podłużne). Kolor owocu zależny jest od gatunku. Owoce niektórych gatunków nadają się do jedzenia.
Po abdykacji Karola V w roku 1555 na tron hiszpański wstąpił jego syn Filip.
Filip był przekonany że jego polityka jest zgodna z wolą bożą, a on sam jest Bożym sługą i lepiej rozumie Boga niż sam Papież.
W latach 1570-1571 wprowadził do Limy i Meksyku Inkwizycję – państwową instytucję podległą mianowanemu przez króla Generalnemu Inkwizytorowi. Inkwizycja Hiszpańska – brutalność, tortury i śmierć.
Malinowski Ernest
Urodzony 5 lutego 1808 roku (lub 1815 lub 1818) w Sewerynach lub Różycznej na Podolu. Wychowany w duchu patriotyzmu, walczył z ojcem i braćmi w powstaniu listopadowym – w 4 pułku piechoty w bitwie pod Olszynką Grochowską. Wraz z ojcem i starszym bratem emigruje do Paryża, gdzie studiuje na uczelni technicznej Ecole Polytechnique (1834-1836), a w roku 1839 ukończył z wyróżnieniem uczelnię Ecole des Ponts et des Chausses (Szkoła Dróg i Mostów) – uzyskując tytuł inżyniera w dziedzinie kolejnictwa oraz budowy dróg i mostów. Jest także słuchaczem kursów inżynierii wojskowej i artyleryjskiej. Po studiach podejmuje prace w warsztatach mechanicznych w Paryżu, następnie w Korpusie Dróg i Mostów.
W roku 1931 zespół amerykańskich badaczy, pod kierownictwem młodego, zamożnego Roberta Shipeesa z New Jersey przybywa do Peru. Celem zespołu jest przeprowadzenie badań archeologicznych za pomocą samolotu. Jako pierwsi zastosowali taką technikę i z lotu ptaka wykonali fotografie terenów południowego Peru.
„Ama Sua, Ama Llulla i Ama Quella” – słowa te, które możemy przetłumaczyć jako „Nie bądź złodziejem, Nie bądź kłamcą, Nie bądź leniwy” – były niejako etosem, jaki przyświecał Inkom gdy tworzyli i rozwijali swoje Imperium.
W Cusco – w dawnej stolicy Inków – na rogu ulic Avenida Ramon Zavaleta i Tacna, znajduje się pomnik Inki trzymającego węzełkowe pismo kipu, a na dole wspomniana doktryna.
Te trzy zasady pozostawili Inkowie w spadku teraźniejszemu społeczeństwu, jako moralne wytyczne budowania zdrowego społeczeństwa. Zdrowego nie tylko z punktu widzenia medycznego – ale także ekonomicznego, politycznego, religijnego, społecznego, historycznego i przyrodniczego.
Im się to przez stulecia udawało – jak będzie z nami… zobaczymy.
Zapraszam do odwiedzenia strony na Facebook
Jak nazwać to, co Peruwiańczycy określają mianem Pishtaco. Nie jest to na pewno byt z legend i minionych przekazów. Pishtaco wciąż żyje w świadomości mieszkańców Peru, egzystując w tradycji i codzienności.
Czym zatem jest ów Pishtaco? Dla Peruwiańczyków nie jest to ani duch, ani demon, ani istota demoniczna. W polskiej literaturze naukowej E. Jodłowska określiła go mianem „andyjskiego wampira”. Zwany także na południu Peru Naqaq, a w Boliwii Karisiri.
Czym jest świnka morska dla ludów Ameryki Południowej, czyli między innymi dla Peruwiańczyków – na pewno czymś nadzwyczajnym.
Potwierdzenie tej tezy znajdziemy w katedrze Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Cuzco, gdzie wśród wielu wspaniałych obrazów znaleźć możemy dzieło Marcosa Zapaty, powstałe w roku 1753, a zatytułowane „Ostatnia Wieczerza”. Obraz przedstawia Chrystusa i jego apostołów, zgromadzonych na paschalnej wieczerzy – w chwili ustanowienia sakramentu Eucharystii. Nie trzeba być jednak wprawnym obserwatorem, by zwrócić uwagę na jeden istotny szczegół – na stole obok chleba i wina, główną potrawą jest podana na wytwornym metalowym półmisku — pieczona świnka morska.
Myśląc o kulturze Inków, kulturze ludów andyjskich, mamy często skojarzenie z niepozorną rośliną, zwaną koka – określaną również mianem krasnodrzewu pospolitego lub krzewu kokainowego, a przez Inków coca lub cuca.
